Makalah dialek Tegal

Dialek Tegal lan Semarang

Dosen kang ngampu : Widodo

Dening :

Susilawati       2601414010

Jurusan Bahasa dan Sastra Jawa

Fakultas Bahasa dan Seni

Unniversitas Negeri Semarang

2014

BAB I

PENDAHULUAN

1.1        Latar Belakang

            Dialek Tegal sing biasa digunakake wong Tegal saiki wis akeh digunakake ing sajabane Tegal. Iki amarga akeh wong Tegal sing ngranto ing wilayah-wilayah sajabane Tegal. Mesthine dialek Tegal kudu terus dilestarikake amarga dialek Tegal uga alah sawijining dialek ingkang ana ing Indonesia. Dialek Tegal kuwi ana hubungane kaliyan fonologi, mula prelu dibahas ing makalah iki.

1.2        Rumusan Masalah

1.2.1 Apa bedane pangucapan dialek Tegal kaliyan dialek Jogja, Solo lan sapiturute?

1.2.2 Piye hubungane dialek Tegal kaliyan cara pangucapan, intonasi uga makna ing fonologi?

1.2.3 Kepriye polakanonik ing dialek Tegal?

1.2.4 Apa ing dialek Tegal ana diftong lan vokal rangkep?

1.2.5 Apa ing dialek Tegal ana tembung ingkang nganggo konsonan rangkep lan gugus konsonan?

1.3        Tujuan

1.3.1 Kangge nglestarikake basa Tegal supaya tetep ana

1.3.2 Kangge ngenalake unike basa Tegal

1.3.3 Dadi alat kangge nyinauni fonologi ing basa Tegal

1.3.4 Gawe nambah wong supaya padha seneng dialek Tegal.

 

BAB II

PEMBAHASAN

2.1 Bedane pangucapan Dialek Tegal kaliyan Dialek wong Semarang, Solo, Jogja lan Sekitare

            Wilayah Indonesia iki luas sanget, awit sabang tekan merauke. Ing saben-saben wilayah kuwi nduweni bahasa daerah dhewek-dhewek, uga nduweni dialek dhewek-dhewek. Ing mkalah niki kula badhe mbahas bab dialek tegal lan dialek semarang. Saged dimangertosi dhewe, dialek semarang lan tegal kuwi beda banget. Menawi ing semarang kuwi wonge ngomonge alus lan alon-alon, beda kaliyan wong Tegal, wong Tegal ngomonge kasar, utawa luwih dikenal ngapak. Mula bedane cara ngomonge wong tegal kaliyan wong semarang gampang dingerteni. Tuladhane ing rombel 1 prodi pendidikan bahasa dan sastra jawa universitas negeri semarang ana 5 wong saka tegal lan kabeh akehe saking semarang lan sapiturute. Nalika para mahasiswa diskusi utawa ngobrol bisa ditebak wong semarange lan wong Tegale, amarga dialeke wong Tegal gampang diketarani, lan wong Tegal kuwi nalika ngomong nganggo basa apa bae pasti dialek Tegale ora ilang, tetep ketara wong Tegal.

2.2 Hubunganipun Dialek Tegal Miturut Intonasi, Pangocapan lan Bedane Makna

            Nalika ngomong saben-saben wong sing asale saka wilayah sing beda pasti nduweni dialek dhewe-dhewe, intonasi, pangucapan lan makna tembung kang bedha.

1. Intonasi

            Intonasine wong ngomong pasti beda-beda. Nalika wong Tegal ngomong, intonasine dhuwur utawa kesane teges, nanging menawi wong Semarang, Solo, lan Jogja intonasine pendek utawa kesane alus.

2. Pangocapan

            Menawi wong Tegal ngomong, pangucapane pasti kanggo dialek kang medhok, utawa ketara banget. Bisa diarani wong tegal kuwi wong sing jujur, amarga nalika ngucapake kata pasti miturut tulisane, utawa menawi ing fonologi kuwi nganggo vokal jejeg, ora kaya wong lingkungan semarang, solo lan Yogyakarta sing nganggo vokal miring ing fonologi utawane wong sing ora jujur, amarga ngucapake kata ora padha karo tulisane.

Contone:

Tulisan	Pangocapan wong Tegal	Pangocapan wong Solo, Yogyakarta, Semarang
Pada	Pada	P OdO
Sega	Sega	SegO
Apa	Apa	OpO
Tuwa	Tuwa	TuwO
Ngelih	Ngelih	NgelIh
Pitik	Pitik	PitI?

Makna sing beda

            Saben kata mesthi nduweni makna sing beda-beda. Nah ing basa tegalan yen dipadha aken kaliyan basa semarang ana tembung-tembung sing pangocapane padha nanging maknane sejen utawa beda. Contone bae tembung “loro”, nalika ngucapake “loro” ya “loro” artine 2. nanging nalika wong semarang nalika ngucapake tembung “lara” kuwi macane “loro”, artine sakit(b.ind). Pramila ucapane wong tegal kuwi kadang swarane padha kaya pangucapane wong semarang nanging artine sing beda.

2.3 Pola Kanonik ing Dialek Tegal

            Lebet saben wacana mesti nggadhahi ukara, uga lebet mukawis ukara mesti tersusun saking tembung-tembung ingkang sengaja dipunsaperloni dadosipun kebentuka mukawis ukara ingkang padu. Tentune lebet saben tembung ugi tersusun suku tembung ingkang padu dadosipun mukawis tembung saged nggadhahi jarwi tertentu. penyusunan suku tembung dados mukawis tembung kanaman polakanonik. Pola kanonik sanguh badan dai setunggal suku tembung, kalih suku tembung utawia telu suku tembung. punika niki ngrupikaken tuladha polakanonik lebet basa tegal:

1. VK=> eh, oh

tuladha ing tembung : -eh yah bocah koh mbadung temen sih! ( Eh, ini anak kok bandel yah!)

                                    - oh kaya kuwe? (oh begitu?)

2. KV=> ya

tuladha ing tembung : - ari ora gelem ya wis. (kalau tidak mau ya sudah.)

3. KVK=> wis, lah, koh

tuladha ing tembung : - koen wis mangan apa durung? (kamu sudah makan apa belum?)

                                    -enyong ora ngarti koh! (aku tidak tahu!)

                                    - lah loken? (ah masa?)

4. KVKV=> sega, tuku, turu

tuladha ing tembung : - tuku sega mana nang warteg! (sana beli nasi di warung!)

                                    - bapane lagi turu. (ayah sedang tidur.)

5. VKVK=> adol, edan, udan, obat

tuladha ing tembung : - sapa sing adol boled? (siapa yang menjual ubi?)

                                    - wong edan koh digugu! (orang gila kok dipercaya!)

                                    - Nang pagerbarang udan apa ora? (di pagerbarang hujan atau tidak?)

                                    - Tuku obat nang apotik. (membeli obat di apotek.)

6. VKKV=> anjog, endah, undar, ogleg, imbuh

tuladha ing tembung : - wis anjog apa durung? (sudah sampai apa belum?)

                                    - endah mari mumete ya nginung obat oh! (minumlah obat agar sakitnya sembuh!)

                                    - Ban pit sing mburi kayong ogleg! (roda sepeda yang di belakang sepertinya goyang!)

                                    - Ari tuku telu olih imbuh siji. (kalau membeli tiga dapat bonus satu.)

2.4        Diftong ing Dialek Tegal

            Ing dialek Tegal ora ana diftong utawa vokal rangkep. Diftong lan vokal rangkep kuwi anane namung ing basa Indonesia.

           

2.5 Konsonan Rangkep lan Gugus Konsonan ing Dialek tegal

            Iki tuladhane ukara ing basa tegal ingkang ngangge konson rangkep:

1. caplok (memakan)
2. sandal (sandal)
3. anjog (sampai)
4. gandul (pepaya)
5. gantar (kayu)

Iki tuladhane gugus konsonan ing basa tegal:

1.   Sing akhirane nganggo l

1.      Blanja (belanja)

2.      Blarak (daun kelapa)

3.      Clurit (sabit)

4.      Kluban (sayur)

5.      Dluwang (kertas)

2.   Sing akhirane nganggo r

1.      Kroyok (mengeroyok)

2.      Trumbas (ikan kecil)

3.      Krupuk (kerupuk)

3.   Sing akhirane nganggo w

1.      Cwakwakan (teriak-teriak)

4.      Sing akhirane y

1.      Kyai (kyai)

BAB III

PENUTUP

3.1 Kesimpulan

            Saking isi makalah iki, dudutane yaiku dialek tegal iku basa ingkang unik lan prelu dilestarikake supaya tetep ana, lan jati dirine wong Tegal ora ilang. Saben-saben wong Tegal mesthi wae ora isin nganggo basa Tegal nalika ana ing daerah liya merga wis kentel karo kabudayan Tegal. Basa Tegal uga basa kang unik, bisa narik kawigatene wong kang saka daerah sakliyane Tegal.

3.2 Saran

1. Kudu maca luwih akeh buku-buku babagan materi fonologi kanggo bisa ngerteni materi fonologi

2. Kudu bisa bareng-bareng nguri-nguri dialek Tegal supaya ora ilang, amarga dialek Tegal kuwi uga salah sawijining cirine wong Indonesia

3. Aja nyepelekake wong Tegal sing dialekke dikenal ngapak.

DAFTAR PUSTAKA

Sasangka Wisnu, Sry Satriya Tjatur.1989.Paramasastra Gagrag Anyar.Surabaya:PT.Citra

       Jaya Murti.